Problemy z niedosłuchem dotyczą dużej części społeczeństwa. Zmysł słuchu pozwala nam odbierać bodźce płynące z otaczającego nas świata. Istnieje wiele przyczyn, które mogą zaburzyć jego właściwe funkcjonowanie. Jakie wady występują najczęściej? Zapraszamy do lektury artykułu.
Wady słuchu – co takiego?
Czym są wady narządu słuchu? To wszelkie uszkodzenia i zaburzenia związane z niesprawnością struktur przewodzących dźwięk. Wada słuchu może być schorzeniem polegającym zarówno na nieprawidłowym odbieraniu, jak i przewodzeniu dźwięków z otoczenia.
Schorzenia dotyczące narządu słuchu traktuje się już jako chorobę cywilizacyjną. Według WHO około 466 milionów ludzi boryka się z tym problemem, a to ok. 6% światowej populacji! Szacuje się, że do 2030 roku liczba ta wzrośnie do 630 milionów.
Wady słuchu – przyczyny
W jaki sposób możemy klasyfikować wady słuchu? Najczęściej spotykamy się z podziałem:
- Charakter wady – wrodzona/nabyta,
- Stopień ubytku słuchu – lekki/umiarkowany/znaczny/głęboki,
- Lokalizacja ubytku – przewodzeniowy/odbiorczy/mieszany.
Opiszemy je w dalszej części artykułu.
Wrodzone wady słuchu
W kwestii wrodzonych wad słuchu możemy mówić o dwóch przypadkach, które warto doprecyzować.
Wady słuchu mogą być wynikiem uszkodzeń, do których dochodzi na etapie życia płodowego. Nie są spowodowane dziedziczoną wadą genetyczną. Nazywamy je niedosłuchem wrodzonym.
Jeżeli chodzi o statystyki, niedosłuch lub głuchotę stwierdza się średnio u 1 dziecka na 1000 urodzeń. Szacuje się, że połowa tych zaburzeń ma podłoże genetyczne.
Kiedy schorzenia słuchu mają uwarunkowane genetycznie, wtedy mówimy o niedosłuchu lub głuchocie dziedzicznej. Dziedziczenie wad może mieć charakter cech dominujących lub recesywnych. Od tego zależy w jaki sposób będą się ujawniać u potomków.
Warto również dodać, że niedosłuch dziedziczny może występować w postaci pojedynczej wady (ma charakter izolowany). Zdarza się jednak, że występuje jako cecha połączona z innymi dysfunkcjami (zespół wad wrodzonych).
Dysfunkcje słuchu a ciąża
Należy mieć świadomość, że wśród przyczyn wystąpienia głuchoty wrodzonej mogą być stany chorobowe, które dotykają matkę w okresie ciąży – choroby wirusowe, zakażenia, cukrzyca, choroby nerek, czynniki toksyczne, zaburzenia hormonalne. Wśród najbardziej zagrażających wymienia się choroby takie jak:
- opryszczka,
- półpasiec,
- ospa wietrzna,
- świnka,
- odra,
- różyczka.
Oczywiście najbardziej niebezpieczne okazują się te uszkodzenia, które pojawiają się w pierwszym trymestrze. Wtedy może dojść do niedorozwoju narządu słuchu u dziecka. Zdarza się również, że do uszkodzeń dochodzi na etapie, gdy narząd słuchu jest już prawidłowo rozwinięty.
Istnieją również inne czynniki zagrażające takie jak:
- stosowanie niektórych grup leków i antybiotyków,
- niedobór/nadmiar witamin,
- używanie preparatów hormonalnych,
- spożywanie alkoholu,
- nikotyna.
Nabyte wady słuchu
W kwestii nabytych wad słuchu również możemy mówić o różnych przypadkach.
Niedosłuch lub też głuchota nabyta to schorzenie, które mogło powstać jako uszkodzenie okołoporodowe lub też powstałe bezpośrednio po samym porodzie. Ich przyczyną są zazwyczaj urazy porodowe oraz niedotlenienie.
Druga grupa wad słuchu o charakterze nabytym to te, które powstały w okresie wczesnego dzieciństwa, np. jako powikłania po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych czy w wyniku chorób zakaźnych takich jak:
- świnka,
- odra,
- płonica,
- półpasiec.
Jako trzecią, najczęściej występującą przyczynę nabytych wad słuchu możemy wymienić oddziaływanie leków i innych związków o charakterze ototoksycznym, takich jak np.:
- antybiotyki ototoksyczne,
- chinina,
- arsen,
- sole metali ciężkich.
Czwartą grupą są zaburzenia słuchu, które powstały wskutek powikłań lub nieprawidłowo leczonych chorób, np. takich jak zapalenie ucha środkowego, co może prowadzić do trwałych ubytków.
Warto również zwrócić uwagę na przebieg chorób przewlekłych, których wpływają negatywnie na kondycję narządu słuchu. Mowa tu m.in. o cukrzycy, niedoczynności tarczycy czy chorobach nerek. Wszelkie wątpliwości i potencjalne symptomy niedosłuchu należy obserwować i konsultować z lekarzem prowadzącym.
Wśród przyczyn o charakterze nabytym nie możemy również zapomnieć o wszelkiego rodzaju urazach czaszki, które mogą powodować niedosłuch lub nawet głuchotę.
Stopień ubytku – klasyfikacja wad słuchu według ANSI
ANSI, czyli American National Standards Institute, podaje następujący model klasyfikacji wad słuchu – pod kątem ubytku mierzonego w decybelach:
- 0 – 20 decybeli – jest to norma u zdrowego człowieka, taki wynik nie wymaga konsultacji lekarskiej czy protezowania,
- 21 – 40 decybeli – niedosłuch w stopniu lekkim,
- 41 – 60 decybeli – niedosłuch w stopniu średnim,
- 61 – 80 decybeli – niedosłuch w stopniu głębokim,
- powyżej 81 decybeli – głuchota.
Stopień ubytku – klasyfikacja wad słuchu według ISO
Kolejna popularna klasyfikacja została zaproponowana przez ISO (Międzynarodową Organizację Normalizacyjną). Jest zbliżona do wskaźników ANSI i przedstawia się w sposób następujący:
- 10 – 20 decybeli – słuch w granicach normy,
- 21 – 40 decybeli – lekki ubytek,
- 41 – 55 decybeli – umiarkowany ubytek,
- 56 – 70 decybeli – umiarkowany/nasilony ubytek,
- 71 – 90 decybeli – nasilony ubytek,
- powyżej 91 decybeli – głęboki ubytek.
Zaburzenia przewodzeniowe i odbiorcze
Niedosłuch i głuchotę możemy również zaklasyfikować pod względem lokalizacji występowania. Są to zaburzenia o charakterze przewodzeniowym i odbiorczym (czuciowo-nerwowym). Występuje też forma mieszana obu zaburzeń.
Niedosłuch/głuchota o charakterze przewodzeniowym wiąże się z zaburzeniami w przekazywaniu dźwięków z otoczenia do ucha wewnętrznego. Na czym polega? Pojawia się wtedy, gdy fale akustyczne nie mogą dotrzeć do ucha środkowego. Upraszczając, napotykają różnego rodzaju przeszkody na swojej drodze – stąd określenie „przewodzeniowy”. Częstą przyczyną są uszkodzenia kosteczek słuchowych lub samej błony bębenkowej.
Niedosłuch/głuchota odbiorcza dotyczy kolejnego etapu słyszenia, czyli – jak sama nazwa wskazuje – odbierania bodźców dźwiękowych. W nieprawidłowym przebiegu tego procesu zaburzone jest przekazywanie impulsów słuchowych z ucha wewnętrznego do ośrodków słyszenia kory mózgowej.
W ramach zaburzeń odbiorczych możemy wyróżnić dwa podstawowe źródła ich występowania:
- w obrębie ucha wewnętrznego, dotyczące struktur w obrębie ślimaka (głuchota czuciowa),
- w przewodzeniu nerwu przedsionkowo-ślimakowego (głuchota neuropochodna).
Kiedy możemy mówić o niedosłuchu mieszanym? Jest to połączenie obu form, gdy ubytek powstaje zarówno na skutek uszkodzenia struktur ucha środkowego, jak i wewnętrznego.
Niedosłuch czynnościowy
Wśród zaburzeń słuchu mamy również do czynienia z tzw. niedosłuchem czynnościowym. Nie możemy go nazwać wadą, ponieważ nie jest związany ze zmianami o charakterze organicznym. Nie sposób go jednak pominąć, omawiając różne przyczyny problemów ze słuchem.
Jest to zaburzenie o charakterze psychogennym. Czasami pojawia sie jako wynik długotrwałej ekspozycji na stres lub doświadczenia nagłego, silnego stresu. Niedosłuch czynnościowy może towarzyszyć różnym dolegliwościom na tle psychicznym. Zdarza się, że współistnieje jako objaw różnych zaburzeń takich jak autyzm, schizofrenia, upośledzenie umysłowe i wiele innych.
W zaburzeniach o charakterze czynnościowym wszystkie parametry, które dają badania diagnostyczne, mieszczą się w normie, czyli są prawidłowe. Wykonanie pełnej diagnostyki jest jednak konieczne, aby wykluczyć tło organiczne zaburzeń słuchu. Jeżeli okaże się, że nie istnieje obiektywna przyczyna niedosłuchu bądź głuchoty, konieczna jest kontynuacja leczenia w gabinecie psychologa lub psychiatry.
Wyróżnia się:
- Niedosłuch/głuchotę o podłożu nerwicowym – bodziec słuchowy dociera do świadomości chorego, ale jest przez niego negowany,
- Niedosłuch/głuchotę psychogenną – kiedy zablokowana jest percepcja bodźca słuchowego, pacjent go nie słyszy, mimo że jest widoczny na pomiarach diagnostycznych,
- Niedosłuch/głuchotę czynnościową – wiąże się z psychozami czy halucynacjami.
Wady słuchu – co powinno nas skłonić do badania?
Jako laicy nie musimy znać źródła, czy też przyczyny wady słuchu. Na co należy zwrócić uwagę, jakie symptomy wymagają diagnostyki?
- Szumy uszne, piski, trzaski,
- Trudności podczas rozmów bezpośrednich i telefonicznych,
- Ciągłe zwiększanie głośności telewizora, radia,
- Głośniejsze mówienie, na które zwracają uwagę osoby z otoczenia,
- Niemożność zrozumienia szeptów lub wysokich tonów w przypadków dzieci czy piskliwych głosów kobiet,
- Problemy w lokalizowaniu pochodzenia dźwięku,
- Niesłyszenie subtelnych odgłosów takich jak tykanie zegara, pukanie do drzwi, kapanie wody itd.,
- Trudności komunikacyjne w przypadku kilku źródeł dźwięku.
W przypadku dzieci objawy mogą być dla nas mniej oczywiste. W zależności od wieku, warto się przyjrzeć czy dziecko:
- Reaguje na dźwięk, poszukuje jego źródła,
- Naśladuje dźwięki,
- Gaworzy, wymawia proste słowa,
- Prawidłowo wymawia słowa,
- Reaguje na swoje imię, proste polecenia,
- Interesuje się urządzeniami audiowideo,
- Zwiększa głośność urządzeń,
- Ma łatwość w kontaktach, czy się z nich wycofuje, jest lękliwe lub agresywne,
- Wykazuje postępy w terapii logopedycznej, jeżeli na nią uczęszcza.
Wada słuchu i… co dalej?
Pamiętajmy o jednym: wada słuchu to nie wyrok. Dzięki rozwojowi najnowszych technologii oraz medycyny możemy wesprzeć proces słyszenia przy pomocy aparatów słuchowych. Współczesne urządzenia są komfortowe, dyskretne i można je dostroić pod indywidualne zapotrzebowanie użytkownika.
Najpierw należy jednak zadbać o właściwą diagnostykę, by zyskać rzetelną informację zwrotną na temat faktycznej kondycji narządu słuchu. Jeżeli chcesz wykonać bezpłatne badanie słuchu, kliknij tutaj.
Pamiętajmy również, aby zadbać o profilaktykę – zawsze lepiej zapobiegać, niż leczyć. Słuch potraktujmy więc jak najcenniejszy skarb, bo to właśnie przy jego pomocy możemy poznawać otaczający nas świat.
Bibliografia:
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/hearing-loss/types-of-hearing-loss
https://www.cdc.gov/ncbddd/hearingloss/types.html
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/deafness-and-hearing-loss